- COCHLEA
- I.COCHLEAGraece κόχλος, ex Hebr. thachla, unde Graeci κάχλη et κάλχη, pro purpura, hincque κόχλος et κογχύλιον, sepeciatim de purpuraria concha, sormaverunt. Perictyone Pythagorica, l. de Concinnitate mul. Διφᾶςθαι εἵματα ἐοικότα λίην καὶ ποικίλα ὐπὸ ςθαλαςςίης βάψιος κόχλου, μωρίη πολλὴ, Festes quaerere valde splendidas et varias ex marino tinctu cochleae (i. e. purpurae seu conchylii) insignis est stultitia. naumachius,Εἵματα δ᾿ εἰναλίης ἐρυθαίνεται αἵματι κόχλου,Vestes marinae inficiuntur cruore cochleae.Nonnus, Dionysiac. l. 40.Καὶ Τυρίης οκοπίαζε δεδευμένα φάρεα κόχλῳ.Et Tyriae (regionis) cochleâ tinctas vestes conspexit.Et paulo post, de cane Herculis,Χιονέας πορφύρε παρηΐδας αἵματι κόχλου.Niveas purpuravit malas sanguine cochleae etc.Qua de re vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 5. c. 9. et infra Concha Purpuraria. alias vox latius extenditur, ut Cochleas quoque terrestres significet, quas rore victitare, si vero nihil illis de caelo in fluat, propriô succô sustentari, tradit Symmachus. Aiuni cochleas, cum sitiunt aeris, qtque illis de caelo nihil liquitur, succô propriô victitare. Ea res mihi usu venit, qui desertus eloquit tui pastu, me adhuc voce sustentor. At postquam Romanorum luxus etiam hisce manum inicere coepit, mox saginandi eas reperta ratio. Plin. l. 9. c. 56. Quin et saginam carum commentus est sapa et farre, altisque generibus, ve cochleae quoque altiles ganeam implerent. Cuius artis gloriâ in eam magnitudinem perductas, ut octo quadrantes implerent singularum calices, auclor sit M. Varro. Ubi sagina, ἡ σίτευσις, quae altiles cochleas faciebat. Inprimis vero, Cochleae Solitanae, in Africa, magni apud Veteres nominis, Varro, de Re Rust. l. 3. c. 14. Mediocres, quae ex Africa afferuntur; non quod in his regionibus quibusdam locis eae magnitudinibus non sint dispariles. Nam et valde amplae sunt quaedam ex Africa, quae vocantur Solitanae; ita ut in eas LXXX. quadrantes conici possint. Plin. l. 30. c. 6. Laudatissimae autem sunt Africane, ex his Solitanae. Quarum vivaria quis primus instituerit, idem exponit, l. 9. c. 56. Cochlearum vivaria instituit Fulvius Hirpinus --- distincius quidem generibus earum. Separtatim ut essent albae, quae in Reatino agro nascuntur: separatim Illyricae, quibus magnitudo praecipua: Asricanae, quibus fecunditas ex his Solitanae, quibus nobilitas etc. Vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 4. c. 30. In Musaeo Kircheriano Romae, Cochleas pentadactylas cum 5. aut pluribus acutis appendicibus, quarum nonnullis turbinatae testeae, aliae caelaturâ inaequales, scabrae, rugosae; non paucae claviculatim intortae, umbilicatae, cylindroides, asservari, refert Georg. de Sepibus, in Descr. eius p. 28. A Cochleis, dicuntur Festo Cochlacae lapides, ex flumine rotundi, ad cochlearum similitudinem, e quibus parietes fieri, in quorum commissoris nascatur scolopendrion, tradit Dioscorides, apud Salmas. ad Solin. p. 1295.II.COCHLEAΚοχλίας, nomen machinae, quâ Aegypti aquam hauriebant, rigandis agris: eius descriptionem vide apud Vitruvium, l. 10. c. 11. Item species sortilegii, apud medii aevi Scriptores. Vide supra in voce Caucularii.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.